Pre-Flight Checklist Bedrijfsopvolging: Naar een Optimale Voortzetting van je Levenswerk.

George Michael zei eens: “I’ve achieved what every artist wants, which is that some of their work will outlive them”. Zoals dit voor artiesten geldt, geldt dit ook voor bedrijfseigenaren. Wanneer het bedrijf dan voortduurt na het [professionele] leven van zo’n eigenaar, zal er sprake zijn van een bedrijfsopvolging. En door hier met een vooruitziende blik mee om te gaan, kan die des te optimaler plaatsvinden.

In deze blog behandelen wij een fiscale arm van zo’n proces: de Bedrijfsopvolgingsregeling [BOR] in algemene zin, met daarbij onze pre-flight checklist voor wie zich concreter wil oriënteren. Club Tropicana, drinks are free!

De Bedrijfsopvolgingsregeling [BOR] in het kort.

Door gebruik te maken van de bedrijfsopvolgingsregeling [BOR] kun je, uiteraard onder voorwaarden, je (familie)bedrijf op een fiscaal vriendelijke wijze overdragen aan opvolgers, bijvoorbeeld aan een volgende generatie. De aanmerkelijk-belangheffing [Box 2 claim] op onder andere de goodwill kan worden ‘doorgeschoven’ [DSR,- Doorschuifregeling] naar de opvolger, en er zijn ruime vrijstellingen voor de schenk- en erfbelasting.

Drie redenen om nu in actie te komen:

1. Wij gaan nu uit van de huidige faciliteit. Gezien de politieke wind en de algemene discussies over erfbelasting is het niet te verwachten dat deze regeling in de toekomst nog zal verbeteren [integendeel]. Kom in actie, want uitstel kan tot nadeel leiden.
2. Overdracht van [een deel van de aandelen] aan de opvolgers/kinderen betekent dat de toekomstige waardestijgingen hen al toekomen. Zonder verdere heffing over deze vermogensoverheveling dus.
3. Wees voorbereid: als er onverwacht een potentiële koper komt met een deal die te goed is om te laten lopen, dan ben je te laat als je dan pas aan de opvolger/kinderen wilt gaan overdragen. Deze moeten immers de onderneming minimaal 5 jaar voortzetten. Anders moet er alsnog schenkbelasting worden betaald.
   

Het zit zo:

• Onze [huidige] ‘Eigenaar’ heeft historisch voor €1M in het bedrijf geïnvesteerd;
• Het bedrijf is vandaag €5M waard;
• Zij wil het bedrijf overdragen aan haar zoon [nb: een familierelatie is geen vereiste voor de BOR maar er gelden lagere tarieven (tot 20%) voor schenkingen aan kinderen dan aan voor schenkingen aan derden (tot 40%)];
• Zij vraagt geen overnameprijs van haar zoon;
• Toch is niet de transactiewaarde, maar de ‘Waarde in het Economische Verkeer’ [“WEV”, in dit voorbeeld gegeven op €5M] van het bedrijf van belang;
• Zonder de DSR [Doorschuifregeling in het kader van de BOR] wordt de Eigenaar namelijk geacht de waardetoename van €4M [€5M WEV -/- €1M investering] bij de overdracht te realiseren, waardoor er bij haar een Box 2 voordeel van €4M in aanmerking wordt genomen en belast tegen maximaal 31,0%;
• Verder verkrijgt de Opvolger-zoon €5M aan waarde, terwijl hij daar €0 voor betaalt, dus een bevoordeling van €5M;
• Zonder BOR wordt die gehele bevoordeling met Schenkbelasting belast [of met Erfbelasting indien de overdracht wordt ingegeven door het overlijden van Eigenaar] en is er -na toepassing van een minimale vrijstelling- 20% Schenkbelasting verschuldigd over die waarde;
• Dit telt op tot €2,2M aan belastingen;
• Omdat deze normale belastinggevolgen zouden kunnen leiden tot liquiditeitsproblemen bij eigenaren en daardoor continuïteitsproblemen bij het bedrijf en/of fiscaal geïnduceerde bedrijfsverkopen wat onwenselijke effecten kan hebben voor het bedrijf en de werkgelegenheid (en het belastingpotentieel van beiden), bestaat er een bedrijfopvolgingsregeling om de heffing bij de overdracht van een going concern that keeps on going after de overdracht te verzachten;
• Wanneer de opvolging aan de vereisten voldoet, wordt de claim op de €4M overwaarde doorgeschoven naar de verkrijgen [‘Doorschuifregeling‘ / DSR, uitstel van belasting] wat de huidige Eigenaar een acute eindheffing bespaart, en wordt de verkrijging van de bedrijfswaarde voor een goed deel vrijgesteld van Schenk- of Erfbelasting [‘Bedrijfopvolgingsfaciliteit‘ / BOF; vrijstelling van 100% van de eerste €1,5M aan bedrijfswaarde en 75% van het meerdere];
• In dit geval leidt de toepassing van de tweeledige BOR tot een belastingbesparing van ca. €2M;
• Uiteraard zijn hier dus voorwaarden aan verbonden [en nogmaals: die liggen niet alleen in de familiaire sfeer!].

Wat is de gedachte?

Over doel en strekking vinden we in de Parlementaire Geschiedenis het volgende:

“Wanneer een onderneming door vererving overgaat op de erfgenamen en door één of meer van hen wordt voortgezet, kan het verschuldigde successierecht tot financiële problemen leiden die de continuïteit van de onderneming zouden kunnen aantasten. Die problematiek speelt ook ingeval een ondernemer zich uit de zaken terugtrekt en de onderneming schenkt aan een of meer opvolgers. In dat geval is schenkingsrecht verschuldigd. Vanuit het algemeen sociaal-economisch belang is het onwenselijk dat een onderneming die overgaat door vererving moet worden gestaakt of geforceerd moet worden verkocht zonder dat de bedrijfsresultaten daar aanleiding toe geven, met als gevolg een verlies aan werkgelegenheid en economische diversiteit.

Het is om dezelfde reden onwenselijk dat een ondernemer in situaties waarin het maatschappelijk gebruikelijk is uit te treden, zijn onderneming staakt in plaats van overdraagt aan een of meer opvolgers. In beginsel geldt hetzelfde indien de onderneming in de vorm van een besloten vennootschap (BV) wordt gedreven, waarbij de overgang van de onderneming geschiedt door vererving of schenking van tot een aanmerkelijk belang behorende aandelen. Het voorstel is door een tweetal maatregelen een bijdrage te leveren aan de continuïteit van familie-ondernemingen door de druk van het successierecht en het schenkingsrecht ten gevolge van de overgang van de onderneming te verminderen.”

En bij wijziging in 2010:

“De betaling van [deze belastingen] kan de continuïteit van de onderneming in gevaar brengen indien daarvoor liquide middelen aan de onderneming moeten worden onttrokken. (…). Kern van de regeling is dat de schenk- of erfbelasting vanwege het belang van de onbelemmerde voortzetting van economische bedrijvigheid, geen bedreiging mag vormen voor reële bedrijfsoverdrachten.”

Wat zijn de voorwaarden?

Zoals blijkt uit het bovenstaande, is de tweeledige BOR bedoeld voor ‘reële bedrijfsoverdrachten’. Dat vereist dus onder anderen dat er ook een ‘bedrijf’ [onderneming] wordt uitgeoefend door de over te dragen vennootschap en dat het dus geen eigenlijk kasgeld- of beleggingsvennootschap is, dat de faciliteit ook bedoeld is voor allerhande overtollige kasgeld- of beleggings ‘easter eggs’ binnen een vennootschap die ‘ook’ iets van een onderneming drijft [denk aan een holding met 1 ‘frietkar’ op de balans en verder €100M aan beleggingen], en dat er bijvoorbeeld sprake moet zijn van een reële voortzetting door iemand die ook reëel is ingewerkt.

In meer detail:

Voorwaarden aan de Doorschuifregeling [inkomstenbelasting eigenaar]:

De Doorschuifregeling staat in artikel 4.17 e.v. van de Wet IB, en geeft aan wanneer de overdragende Eigenaar niet hoeft af te rekenen over de [niet in rekening gebrachte] waardetoename. In het kort en op hoofdlijnen:

• Aanmerkelijk belang: je moet een aanmerkelijk belang bezitten (meer dan 5% van de aandelen) in het bedrijf;
• Onderneming: je bedrijf moet een ‘onderneming’ drijven volgens de Wet inkomstenbelasting 2001. Deze voorwaarde betekent de-facto dat alleen over de actieve componenten van je bedrijf toepassing van de BOR kan plaatsvinden [i.e.: niet allerhande overtollig kasgeld en/of verhuurd vastgoed, maar wel de ‘oorlogskas’, etc – elke keer weer een interessante actief/passief analyse!].
• Consolidatie: als je een belang hebt in een holdingmaatschappij die aandelen houdt in een (of meerdere) werkmaatschappij(en) die een materiële onderneming drijft (drijven), wordt er geconsolideerd op het niveau van de holding. Dit houdt in dat de bezittingen van de werkmaatschappij toegerekend worden aan de holding. Voorwaarde is wel dat de holding een minimaal belang van 5% heeft in de werkmaatschappij.
• Verkrijger minimaal 21 jaar oud: voorheen diende de verkrijger reeds gedurende drie jaren (de zogenoemde 36-maandentermijn) voorafgaand aan de overdracht in dienst te zijn geweest bij een van de groepsvennootschappen. Een ingewerkte overnemer-verkrijger dus, omwille van de continuïteit. Tegenwoordig is vooral van belang dat de verkrijgen 21 jaar oud is [dus hoeft je kind niet meer vanaf diens 13e ‘te helpen op de administratie’ ;)].

Voorwaarden aan de Bedrijfopvolgingsfaciliteit [schenkbelasting opvolger]:

De Bedrijfopvolgingsfaciliteit voor de Opvolger-Verkrijger staat in artikel 35b e.v. van de Successiewet en geeft aan wanneer de schenking [het niet in rekening gebrachte deel] in aanmerking komt voor de 100%-tot-75% vrijstelling:

• Onderneming: net als in de inkomstenbelasting, kan de BOR in de Successiewet slechts toegepast worden als je een materiële onderneming drijft. Dus ook in dit geval: alleen over de actieve componenten van je bedrijf kan er toepassing van de BOR plaatsvinden.
• Consolidatie: in het geval je een belang hebt in een holdingmaatschappij die aandelen houdt in een (of meerdere) werkmaatschappij(en) die een materiële onderneming drijft (drijven), wordt er geconsolideerd. Dit houdt dus ook in dat de bezittingen van de werkmaatschappij toegerekend worden aan de holding. Voorwaarde is hier ook dat de holding een minimaal belang van 5% heeft in de werkmaatschappij.
• Bezitseis Eigenaar [5jr]: de schenker moet gedurende tenminste vijf jaren voorafgaand aan de schenking houder zijn geweest van het aanmerkelijk belang in het bedrijf. Ingeval er sprake is van een verkrijging krachtens erfrecht, dient de erflater één jaar houder te zijn geweest van de aandelen.
• Voortzettingseis opvolger [3jr]: de overnemer-verkrijger moet ten minste drie jaren de onderneming voortzetten, c.q. de (certificaten van) aandelen houden. Omwille, weer, van de continuïteit [immers: het zou oneerlijk zijn als de regeling wél zou gelden voor aandelen die direct ná schenking worden verkocht, en niet voor geld dat verkregen is uit diezelfde verkoop vlak vóór schenking – het gaat toch om reële bedrijfsoverdrachten].

NB: Hoe bepaal je de ‘WEV’ van een Bedrijf en/of Aandelenpakket?

Bij de toepassing van de BOR kan [1] de ‘stille reserve’ op de aandelen dus worden doorgeschoven naar de verkrijgen, en [2] de waarde van de verkrijging voor 100% tot 75% worden vrijgesteld van successierechten. Allebei deze ‘grootheden’ worden bepaald op basis van de Waarde in het Economische Verkeer [WEV] van de vennootschap/aandelen. Hoe stel je die vast, en zou het niet makkelijk zijn om gewoon te ‘verkopen’ voor €0 en van alle gezeur af te zijn?

Is aan gedacht. Om ervoor te zorgen dat verbonden partijen [zoals Moeder-Zoon of Werkgever-Werknemer] de belastingheffing niet beïnvloeden met onderlinge prijsstellingen, wordt menig fiscale gevolgtrekking gebaseerd op de hypothese dat verbonden partijen dat niet zijn. Met andere woorden: als onze Eigenaar haar bedrijf voor €5M zou kunnen en willen verkopen aan een derde, maar het omwille van de belastingheffing voor €0 overdraagt aan haar zoon [er dan dus vanuit gaande dat er geen antimisbruikwetgeving bestond], wordt er toch aangesloten bij die €5M waarde voor de bepaling van de belastinglast.

Dit noemen we de Waarde in het Economische Verkeer. Voor een ‘going concen’ is hierbij leidend wat het Economische Verkeer [de Fair Market] ervoor geeft, of zou geven. Men sluite dan het meest accuraat aan bij een ‘referentietransactie’ [dwz: een recent-genoege externe transactie] en anders wordt het bedrijf gewaardeerd op aan de hand van een Discounted Cashflow Methode. Daarover vertellen we hier meer:

Met andere woorden: de evergreen ‘we kunnen toch ook een koopprijs van €1 gebruiken’ gaat niet op en kunnen we parkeren. Let op: er gelden wel weer specifieke regels in de BOR-context voor bedrijfswaarderingen in speciale gevallen.

Hoe ziet een BOR Traject eruit?

Aangezien de faciliteiten dus zekere voorbereidings- en voortzettingsvereisten kennen, en er ook op de WEV van een aandelenpakket nog wel het één en ander valt te sturen, is het nuttig om iedere bedrijfsopvolging die je niet ‘fiscaal lekker zijn beloop wil laten gaan’ enigszins voor te bereiden. Sterker nog: een BOR traject duurt in verband met de aanloop- en opvolgtermijnen vaak enkele jaren, al staat het natuurlijk het gros van de tijd een beetje op de ‘backburner’.

Maar: de BOR zelf, en ook de niet-fiscale aspecten van zo’n in- en uitgroeitraject kunnen absoluut bijdragen aan fiscale, juridische maar ook organisatorische optimalisatie van de [intergenerationele] opvolging, en dat helpt bij de continuïteit. De regeling is, kortom, gewoon best wel goed bedacht. In de aanloop naar zo’n traject loopt men wat ons betreft dan een zeker lijst van zaken af:

De Basis: Inzicht in je Huidige Situatie

Elke onderneming, en ook elk team en elke familie is uniek. Daarom begint het met een grondige inventarisatie van de persoonlijke situaties en het bedrijf. Wat zijn jouw wensen en die van je team of familie bij een eventuele overdracht? Wat is de juridische structuur van je onderneming? Hoe ziet de eigendomsverhouding eruit, en moeten er zekere ‘Golden Shares’ oid worden geïmplementeerd voor een volgende fase?

Ook bestaande regelingen ‘achter de onderneming’, zoals testamenten en samenwerkingsovereenkomsten, worden onder de loep genomen om te zien of ze nog aansluiten bij je huidige plannen. En ook niet onbelangrijk: zijn er familieleden en/of (andere) collega’s geïnteresseerd in een sleuteloverdracht en zo ja, zijn die al ‘ingewerkt’ [loopt de stopwatch al]?

Fiscale Kansen en Risico’s

Één van de grootste obstakels bij een bedrijfsopvolging is de belastingdruk. Wij analyseren of je onderneming al in aanmerking komt voor de BOR en berekenen de fiscale gevolgen bij een overdracht of voortzetting. Wat betekent dit voor jou, je team en je erfgenamen? Welke scenario’s zijn fiscaal het gunstigst: verkoop, schenken of overdragen? Door verschillende opties te vergelijken, zorgen we ervoor dat je niet voor onverwachte belastingclaims komt te staan. Dus: loop goed af of je aan de gestelde voorwaarden voldoet, en vraag desnoods zekerheid vooraf als je bepaalde ‘grijze gebieden’ ervaart. Denk bijvoorbeeld aan te ‘dun’ ondernemerschap van de opvolger, of een lastig te duiden oorlogskas.

En denk ook aan de waardering: bij erg hoge WEVs kan een aangepaste aandelenstructuur bijvoorbeeld een verschil maken: door als Eigenaar bijvoorbeeld een Cumulatief Preferent aandeel met een soort Fade-Out-dividendrecht te installeren, maak je de residuele en daardoor ‘ingroeiende’ gewonde aandelen die overgaan doorgaans minder waard, en ontstaat er een organische manier om in- en uit te groeien met bijkans een betere Schenkbelastinglast tot gevolg. Er gelden hierbij allerhande restricties tav de ‘soorten’ aandelen die kwalificeren, dus dit wordt snel meer niche.

Juridische Structuur en Bescherming

Naast de fiscale checklist is een solide juridische basis is ook cruciaal voor een soepele overdracht. Daarom is het goed te bekijken of frameworks zoals je statuten of aandeelhoudersovereenkomst, maar ook weer je testament en/of huwelijkse voorwaarden goed aansluiten op je bedrijfsoverdrachtsplan.

Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je beoogde opvolger onderneming helemaal niet wil voortzetten? Of als er binnen de 3-jaarstermijn toch een koper komt? Of: als er minderheidsbelangen zijn die bescherming nodig hebben? Door op tijd de juiste clausules op te stellen, voorkom je conflicten en waarborg je de continuïteit van het bedrijf.

‘De kinderen hebben helemaal geen interesse in overname’

Gebeurt vaak genoeg. Maar stel dat je onderneming nu €5M waard is en je verwacht dat de waarde de komende jaren zal stijgen naar € 25mio en dat je dan over een jaar of 5, 6 aan derden wilt verkopen. Stel er is dan € 7.5M aan box 2 belasting verschuldigd. Je houdt dus € 17.5M over. Maar bij je overlijden is hier 20% erfbelasting [3.5M] over verschuldigd. Je kind houdt €14M over.

Maar draag je nú over aan je kind, dan was onder de BOR €0.2M schenkbelasting verschuldigd. Je houdt na verkoop en afrekening in box 2 weer €17.5M over, maar bij overlijden is geen erfbelasting verschuldigd. Een netto voordeel van €3.5M.
Dus, door te schenken aan je kinderen en gebruik te maken van de BOR, zelfs als zij geen interesse  hebben om het bedrijf voort te zetten, is er een groot fiscaal voordeel te behalen. Vanwege de voortzettingseis moet je dan wel tijdig handelen.

Maar weet dat de BOR oorspronkelijk wel is bedoeld voor een bedrijfsopvolging door kinderen en ook vaak zo wordt belicht, maar in de loop der tijd is uitgebreid; officieel is het helemaal geen vereiste dat de Opvolger een kind is, en de BOR biedt bij de juiste planning ook ‘gewoon’ uitkomst als je het bedrijf aan een ander wil verkopen, zoals je favoriete ‘Right Hand’ collega of een groep Top Management. Of: gewoon aan alle medewerkers, om zo een Self-Owned bedrijf op te richten. Kijk in dat kader bijvoorbeeld ook even naar onze blogpost over Steward Ownership:

In alle situaties is het achter raadzaam om met vooruitziende blik actie te ondernemen, want ‘gewoon wachten’ of bijvoorbeeld verkopen en kort daarna overlijden [voor zover zoiets natuurlijk actief gebeurt] is qua successierechten een veel ‘duurdere’ situatie dan bij leven overdragen met gebruik van de BOR.

Strategische Optimalisatie

Veel ondernemers willen hun opvolging niet aan het toeval overlaten. Daarom kijken we naar mogelijkheden om de overdracht zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Dit kan bijvoorbeeld door aandelen tijdig te schenken met gebruik van de BOR, of door een gefaseerde overdracht te plannen. Ook aanvullende maatregelen, zoals overlijdensrisicoverzekeringen en schenkingen, kunnen helpen om de financiële impact op de erfgenamen te beperken.

Heldere Communicatie en Implementatie

Een goed plan staat of valt met duidelijke afspraken. Daarom is het goed om de overnemers en/of familie en andere belanghebbenden tijdig bij het proces te betrekken, zodat iedereen helder heeft waarom bepaalde afspraken worden gemaakt.

Wij merken vaak dat het helpt om een helder ‘Pathway Plan’ op te stellen en circuleren, waarin niet zozeer de ‘day to day’ zaken staan belicht maar vooral ook de fiscale en juridische achtergronden, aanbevelingen en consequenties worden belicht. Vervolgens begeleiden wij dan de de implementatie van de nodige aanpassingen, zodat alles juridisch en fiscaal optimaal geregeld is.

kortom: het helpt als alle betrokkenen beseffen wat het strategische plan is, maar ook heel simpel wat de voorwaarden van de ingeroepen en significant fijnere fiscale faciliteiten zijn…

Blijven Monitoren en Bijsturen

Bedrijfssituaties en wetgeving veranderen voortdurend. Wat nu optimaal is, kan over een paar jaar achterhaald zijn. Daarom adviseren we om de bedrijfsopvolgingsregeling periodiek te herzien, bijvoorbeeld bij grote veranderingen zoals een huwelijk, geboorte of verkoop van bedrijfsonderdelen. Zo blijft je plan actueel en voorkom je verrassingen.

Onze Pre-Flight Checklist:

1. Analyse van je huidige documenten

We vragen je om een vragenlijst in te vullen, en om kopieën van je testament, huwelijksvoorwaarden en levenstestament en ook vragen we om een kopie van de laatste Inkomstenbelasting en de jaarrekening van de onderneming. Deze documenten worden door ons geanalyseerd en samengevat.

Je ontvangt dan van ons een een kort overzicht met daarin o.a. een BOR-Matrix [voldoe je al aan alle ‘droge’/juridische voorwaarden of is er ergens nog werk aan de winkel] en conclusies en aanbevelingen op basis van onze eerste lezing; in welke mate sluit je bestaande setup al aan op je plan.

2. Persoonlijke bespreking en begeleiding

Vervolgens bespreken we deze bevindingen in een adviesgesprek, en bekijken we samen of je documenten ook overigens nog voldoen aan je wensen en doelstellingen. We hebben het over de voortzetting en opvolging van je onderneming. Wat zijn de wensen en wat zijn de mogelijkheden? Daarbij bespreken we ook de bescherming van je [familie]vermogen en mogelijkheden voor een schenkplan. Indien nodig begeleiden we je bij de aanpassing van testamenten, huwelijksvoorwaarden en de ondernemingsstructuur.

En: we bespreken hoe een BOR-traject er concreet uit kan zien. Scheelt serieuze knaken, en dat is ook de bedoeling. Opdat ‘your work will outlive you’…

Keertje vrijblijvend bespreken? Plan wat in en wij zijn er. Vrijblijvend.

Wij zitten erop en vinden het leuk. Dus: we horen graag van je!