De Portugese overheid biedt een gunstige fiscale regeling voor expats: het IFICI Regime (Incentivo Fiscal á Investigação Científica e Inovação ofwel de ‘Fiscale stimulans voor wetenschappelijk onderzoek en innovatie’). In dit artikel behandelen wij de emigratie uit Nederland, de vestiging van de fiscale woonplaats in Portugal en de hoofdlijnen van deze regeling voor expats.
Stap 1: Emigratie uit Nederland
Wanneer iemand in fiscale zin uit Nederland emigreert, houdt dit allereerst in dat diens ‘fiscale woonplaats’ niet langer in Nederland is gelegen, naar Nederlandse maatstaven. Hoe bepaalt ‘Nederland’ of je hier (nog) fiscaal woont?
‘Fiscale Woonplaats’ volgens Nederland
In Nederland wordt de woonplaats bepaald ‘naar de omstandigheden’. Let op: de formele registratie in het bevolkingsregister is niet bepalend maar kan wel een aanwijzing zijn. Het idee dat ‘je ergens inschrijven’ dus een beïnvloedbaar en definitief begin of eind aan enig fiscaal inwonerschap geeft, is dus foutief (sterker nog: indien je ergens wel feitelijk woont maar ‘je inschrijving’ weerspiegelt dit niet, ben je vooral in overtreding van de Wet basisregistratie personen en niet zozeer geëmigreerd!).
In plaats daarvan is de bepalende factor of de persoon een ‘duurzame band van persoonlijke aard’ heeft met (een plaats in) Nederland. Het maakt hierbij niet uit of er sprake is van een (sterkere) band met (een plaats in) het buitenland, want het gaat enkel om de Nederlandse situatie.
Het tot de beschikking hebben van een woning in Nederland lijkt een randvoorwaarde te zijn voor de ‘duurzaamheid’. Als een emigrant een woning aanhoudt, worden de overige omstandigheden relevant om te bezien of die band persoonlijk van aard is. Hiervoor zijn de sociale, economische en persoonlijke omstandigheden van belang. Denk aan:
- de werkplaats
- plek van de sportschool
- adres waar de krant wordt bezorgd
- club waar de kinderen op hockey of voetbal zitten
- waar het gezin leeft
- bank waar de rekeningen worden aangehouden
- Plaats van geld opnames en stortingen
- waar diegene naar de huisarts gaat
- enzovoorts.
Voor de emigrant die geen woning aanhoudt, lijkt het duidelijk dat het fiscaal inwonerschap eindigt.
NB: wij schreven eerder een blogpost over het ‘fiscale woonplaatsbegrip’. Voor de liefhebber:
Emigratie- en Registratiedatum
Zoals hiervoor uiteengezet wordt de woonplaats naar feiten en omstandigheden beoordeeld. Typisch wordt aangesloten bij de uitschrijving bij de gemeente, maar als die sterk afwijkt van de praktijk kan ook worden gekeken naar de datum van feitelijk vertrek [bijvoorbeeld datum vliegticket]. Ervan uitgaande dat de registratie in lijn is met de feitelijk situatie is de datum van uitschrijving een belangrijke stip op de tijdlijn. De migrant moet een zogenoemd M-biljet invullen en indienen bij de Belastingdienst.
Exitheffingen
Voor een directeur grootaandeelhouder (“DGA”) geldt dat er ook sprake kan zijn van exit-heffingen. Een DGA is iemand die een belang van 5% of meer in een klasse aandelen in een vennootschap houdt. De DGA wordt typisch belast in box 2. In box 2 is voor een emigrerende DGA een zogenaamde fictieve vervreemding opgenomen. Dat betekent dat bij emigratie een verkoopwinst wordt belast [verkoopwinst = marktwaarde -/- fiscale boekwaarde]. De belasting wordt geheven middels een zogenaamde conserverende aanslag en veelal kan uitstel van betaling worden verkregen.
Een tweede vraag die opkomt is of de vennootschap ook emigreert en dus haar woonplaats verandert. Dat is van belang voor de toekomstige belastingheffing en een eventuele exit tax in de vennootschapsbelasting.
Voor een uitgebreide long-read over de fiscale gevolgen voor de emigrerende DGA verwijzen wij naar ons eerder artikel over dit onderwerp.
Stap 2: Immigratie naar Portugal
Spiegelbeeldig aan de Nederlandse overweging, vereist een [fiscale] immigratie naar Portugal ook dat Portugal je als ‘inwoner’ ziet.
‘Fiscale woonplaats’ volgens Portugal
Portugal hanteert twee criteria voor het bepalen van de fiscale woonplaats van een natuurlijk persoon.
Het eerste criterium is het tellen van verblijfdagen. Als een natuurlijk persoon in een periode van 12 maanden – die begint of eindigt in het betreffende belastingjaar – meer dan 183 dagen in Portugal verblijft, wordt deze geacht zijn fiscale woonplaats in Portugal te hebben. Deze dagen hoeven niet aaneengesloten te zijn; het gaat om het totaal aantal dagen.
Het tweede criterium is een vaste verblijfplaats. Wanneer een natuurlijk persoon in een belastingjaar beschikt over een verblijf in Portugal dat is bedoeld als hoofdverblijf, wordt deze natuurlijk persoon naar Portugees belastingrecht geacht zijn fiscale woonplaats in Portugal te hebben. De intentie om het verblijf als hoofdverblijf te gebruiken is dus doorslaggevend, ongeacht het aantal dagen dat daadwerkelijk in Portugal wordt doorgebracht. Een vakantiewoning in Portugal zal dus niet kwalificeren als een “vaste verblijfplaats”.
Let wel, het voldoen aan de criteria maakt je niet automatisch fiscaal inwoner van Portugal. Je moet eerst een Portugees fiscaal nummer aanvragen (Numéro de Identificação Fiscal) en vervolgens je woonplaats in Portugal registeren (Declaração de Alteração de Morada). Als dit is gelukt, ben je officieel fiscaal inwoner van Portugal.
Overigens, uit het voorgaande wordt duidelijk dat Portugal de fiscale woonplaats op een iets andere manier vaststelt dan Nederland. Onder Nederlands belastingrecht wordt de woonplaats beoordeeld naar de omstandigheden van het geval, terwijl Portugal rekening houdt met zowel het aantal dagen als de intentie om in het land te wonen.
De Portugese Expatregeling: Hoe Werkt het IFICI Regime?
Het Portugese IFICI-programma (Incentivo Fiscal á Investigação Científica e Inovação) biedt onder voorwaarden fiscale voordelen voor inkomende werknemers en zelfstandigen, ter stimulatie van onderzoek en innovatie.
Deze fiscale voordelen gelden voor de Portugese inkomstenbelasting. Zo worden inkomsten uit arbeid of zelfstandige activiteiten in een kwalificerende sector belast met een vast tarief van 20%. Daarnaast zijn inkomsten uit het buitenland vrijgesteld, behalve wanneer deze inkomsten voortkomen uit een pensioen of een jurisdictie die op de zwarte lijst staat. Verder geldt voor buitenlandse bezittingen geen vermogensbelasting.
Wie komt er in aanmerking voor het IFICI Regime?
Om gebruik te kunnen maken van het IFICI-regime in Portugal, moeten zowel de expat (professional) als het bedrijf aan specifieke voorwaarden voldoen. De professional moet fiscaal inwoner van Portugal zijn geworden na 1 januari 2024, mag de vijf jaar daarvoor geen fiscaal inwoner zijn geweest, en moet beschikken over relevante academische kwalificaties (zoals een bachelor of doctoraat) of minimaal drie jaar ervaring in een gekwalificeerd vakgebied.
De functie moet aldus als ‘gekwalificeerd’ of ‘hooggekwalificeerd’ worden beschouwd. Dit geldt alleen als de werkzaamheden plaatsvinden bij een erkend bedrijfstype: een RFAI-bedrijf (met investeringssteun of actief in industrie, diensten of toerisme), een exportbedrijf (minstens 50% exportomzet), of een relevant bedrijf. Hiervoor hanteert de Portugese overheid een lijst die, kort gezegd, neerkomt op wetenschappelijk onderzoek, hoger onderwijs, informatie- en communicatietechnologie, gezondheidszorg, industrie, productie, startups en export.
Bestuursleden komen alleen in aanmerking bij RFAI- of relevante bedrijven, niet bij exportbedrijven. Het doel is om hooggekwalificeerd talent aan te trekken dat bijdraagt aan innovatie en economische groei.
Tevens mag de werknemer of zelfstandige nog niet eerder hebben deelgenomen aan een vergelijkbare regeling. Voorbeelden van een vergelijkbare regeling zijn de voorganger van het IFICI-programma (Regime Fiscal para Residentes Não Habituais) en de regeling voor voormalige fiscaal inwoners van Portugal (Regime Fiscal para o Ex-Residente).
Hoe vraag je het IFICI Regime aan?
Om de regeling toe te passen, moet een aanvraag worden ingediend. Hiervoor moet de werknemer of zelfstandige zich eerst registreren als fiscaal inwoner bij de Portugese belastingdienst (Autoridade Tributária e Adaneira) om vervolgens in het online portaal van de Portugese belastingdienst de aanvraag in te dienen.
Wanneer de aanvraag is goedgekeurd, mag de IFICI worden toegepast in de aangifte inkomstenbelasting (Modelo 3 de IRS). Deze toepassing is toegestaan voor een periode van 10 jaar. Er is geen mogelijkheid om deze periode te verlengen.
